19 april 2023

Onderzoek naar arbeidsomstandigheden: veiligheid in de zorg moet stukken beter

In de zorg komen intimidatie, geweld en ongewenste seksuele aandacht door ‘klanten’ relatief vaak voor. Ook voor het tegengaan van intimidatie, agressie en geweld door collega’s of leidinggevenden vindt 7% van de zorgmedewerkers dat er extra maatregelen nodig zijn. Dit blijkt uit de 18 april gepresenteerde resultaten van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO over het jaar 2022.

Deze enquête vindt jaarlijks plaats en richt zich onder meer op externe agressie en interne sociale veiligheid voor medewerkers per sector. Ruim 60.000 werknemers vulden de NEA 2022 in.

Intimidatie en geweld op de werkvloer

Naast positieve ervaringen in de omgang met collega’s en klanten, hebben werknemers in hun werk vaak ook te maken met negatieve ervaringen op dit vlak. Ongewenst gedrag kan bestaan uit ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld en pesten. Intimidatie en pesten komen daarvan met 11% het vaakst voor en geweld met 3% het minst. Bij intimidatie zijn vooral klanten of bezoekers de veroorzakers. In 2022 had 8% van de werknemers te maken met intimidatie of bedreiging door klanten en zo’n 3% met lichamelijk geweld door klanten.

In de zorg is dit probleem het grootst: intimidatie (18%), geweld (10%) en ongewenste seksuele aandacht (9%) door klanten komen relatief vaak voor. Van de werknemers vond 10% dat er extra maatregelen nodig zijn als het gaat om intimidatie, agressie of geweld door klanten, en 7% als het gaat om intimidatie, agressie of geweld door collega’s of leidinggevenden.

Ontvang het gratis e-book Omgaan met agressie op de werkvloer

Emotioneel belastend werk

Helaas scoort de zorgsector ook op een ander vlak vrij hoog: psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Dit bevat onder meer emotioneel belastend werk en de combinatie van hoge taakeisen en lage autonomie (‘high-strain jobs’). In veel gevallen levert dit een hoge mate van stress op, wat tot burn-outs kan leiden.

Ondanks dat het percentage van emotionele belasting omlaag is gegaan (8% in 2022 ten opzichte van 11% in 2021), blijft dit nog steeds een punt van aandacht. In de zorg geeft 19% van de werknemers aan dat het werk vaker dan gemiddeld emotioneel belastend is. Het percentage high-strain jobs is 24% in de zorg, waarmee deze sector met een tweede plaats slechts een aantal procent achterloopt op de horeca (29%).

Arbeidsongevallen en beroepsziekten

Ook komen beroepsziekten relatief veel voor in de zorg. Beroepsziekten die in 2022 het meest werden gerapporteerd door werknemers én die vastgesteld zijn door een arts, zijn burn-outs, RSI en lage rugaandoeningen.

Naar sector was het aandeel werknemers met één of meerdere nieuw ontstane beroepsziekten het hoogst in de zorg (4,3%). Als ook de beroepsziekten worden meegenomen die langer dan een jaar geleden zijn ontstaan, gaf 10,5% van de werknemers vanuit de verschillende sectoren aan één of meerdere beroepsziekten te hebben die door een arts zijn vastgesteld.

Fouten maken tijdens het werk

Medewerkers in de zorg oordeelden niet al te goed over de mogelijkheid om fouten te maken op de werkvloer. Dit valt onder de noemer psychologische veiligheid. Psychologische veiligheid verwijst naar een cultuur waar men zich veilig voelt om zich uit te spreken.

Een meerderheid van de werknemers vanuit alle sectoren is van mening dat het op het werk gemakkelijk is om hulp te vragen (79%) en dat lastige kwesties naar voren kunnen worden gebracht (69%). Ook is een ruime meerderheid (60%) van mening dat het niet erg is om op het werk een fout te maken. De zorgsector vormt hierin, samen met het vervoer, helaas een negatieve uitzondering.